Martin Romualdez inilipat ang P130-M US property sa korporasyon kapalit ng $1 lang

Isinalin sa Filipino ang orihinal na artikulo gamit ang OpenAI mannequin. Sinuri ng isang editor ang salin bago ito inilathala.

AT A GLANCE

• Kapalit ng $1 lang, inilipat ni relationship Home speaker Martin Romualdez sa isang korporasyon ang isang property na nagkakahalagang $2.24-milyon (P130.5 milyon)* na binili niya sa Massachusetts noong 1988.
• Ang nakalistang direktor ng korporasyong tumanggap nito ay nasa board of administrators din ng Benguet Company, na pag-aari ng mga Romualdez at ka-brod din niya sa fraternity.
• Naganap ang transaksiyon noong Hulyo 2025, ilang buwan bago sumabog ang mga kontrobersiya sa mga proyektong pang-impraestruktura ng gobyerno at bago ang State of the Nation Deal with ng Pangulo.

Inilipat ni relationship Home speaker Martin Romualdez, pinsan ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr., ang isang property sa Massachusetts na nagkakahalagang $2.24-milyon (P130.5 milyon) sa isang korporasyon kapalit lang ng $1 noong Hulyo 29, 2025.

Makikita sa mga dokumentong nakuha ng Rappler na ang rehistradong presidente ng tumanggap na korporasyon ay might private na ugnayan kay Romualdez. Naisakatuparan ang switch sa pamamagitan ng isang quitclaim deed “for a nominal consideration of $1.” Inihain ang deed noong Hulyo 29.

Sa mga rekord ng pamahalaan ng US, ang 6.25-acre (2.5-ektarya) na property sa Dover, Massachusetts, ay nakatala sa ilalim ni “ROMUALDEZ FERDINAND MARTIN G,” ang buong pangalan ng relationship Home speaker. Tugma ito sa center identify niyang Gomez, gaya ng nakasaad sa kanyang 2025 certificates of candidacy.

Isang dokumento naman mula sa Dover Planning Board noong Abril 2025 ang kumilala kay “Martin Romualdez” bilang may-ari ng property. Makikita ito sa minutes ng pulong na tumalakay at nag-aproba sa renovation plans para sa property. Sa isang tax file noong 1993, tinukoy na may-ari ang isang “MARTIN G. FERDINAND ROMUALDEZ,” katugma ng kanyang buong pangalan.

Nasa pangalan ni Romualdez ang property mula pa noong 1988, pero nagkaroon ng paggalaw kaugnay nito nitong 2025 lamang.

Noong Abril 2025, nag-isyu si Romualdez ng energy of lawyer sa isang Justin Marques, ayon sa isang affidavit na inihain ni Marques. Noong Hulyo 1, pinirmahan ni Romualdez ang quitclaim deed na naglilipat ng pag-aari sa isang korporasyong pinangalanang AMMY INC. kapalit ng $1 lang.

Walang pambihira tungkol sa quitclaim deed dahil authorized na paraan ito ng paglilipat ng property, ayon sa mga realtor at dalawang abogadong nakabase sa US na nakausap ng Rappler. Kadalasan, pinoprotektahan nito ang grantor laban sa mga posibleng kaso sa hinaharap kaugnay ng property at inaalis ang posibleng pananagutan ng nagbebenta.

Karaniwang might nakasaad na bayad ang deed para sa switch, bagamat iba-iba ang minimal, depende sa estado. Sa Massachusetts, walang kinakailangang presyo para sa isang quitclaim deed. Gayunman, hindi nito hinahadlangan ang mga partidong magsagawa ng hiwalay na transaksiyon na might malaking halagang might kinalaman sa property.

Ang katawag-tawag-pansin sa transaksiyon ni Romualdez ay ang paglipat ng isang multimillion-dollar na property sa isang korporasyon kapalit ng katiting na bayad. Authorized man ito, mapapatanong ka tungkol sa motibo.

Sinabi ng isang abogadong nakabase sa US, maaari itong maituring na “fraudulent conveyance” dahil maaaring gamitin ito para itago ang mga asset mula sa mga pinagkakautangan.

Sa madaling sabi, kung might institusyong hahabol sa property ni Romualdez na naibenta na sa ibang entity sa napakaliit na halaga, hindi na nito maangkin pa ang property o anumang kita mula sa pagbenta nito.

Ipinaliwanag ng isa pang abogadong nakabase sa US na might karanasan sa fraud at cash laundering na might iba-ibang dahilan kung bakit pangkaraniwang ginagamit ang give up claims. Kabilang dito ang property planning. Kaya ang mahalagang tanong, aniya, ay kung ano ang layon ni Romualdez sa paggamit ng paraang ito.

Puwede itong maging kahina-hinala kung layon nitong itago ang tunay na pagmamay-ari ng property, gaya ng kung hindi na niya idedeklarang kanya ito pero kontrolado pa rin niya ang korporasyong might hawak nito.

Sa isang pahayag na inilabas nitong Oktubre 21, sinabi ni Romualdez sa Ingles na “ang transaksiyon ay ginawa lamang bilang bahagi ng pagsasaayos at pag-manage ng mga ari-arian” at “walang pagtatago, irregularidad, at paglabag sa batas.”

Sinabi niyang nabili ang property bago siya pumasok sa public workplace at palagi niya itong idinedeklara sa kanyang Assertion of Belongings, Liabilities, and Internet Price (SALN).

Pero hindi pa naglalabas si Romualdez sa publiko ng kanyang SALN nitong mga nakaraang taon. Nasama lang siya sa summarized listing ng mga SALN ng mga kongresista na inilathala ng Home of Representatives noong 2016.

Hindi ito ang unang pagkakataong ngayong 2025 na nagbawas ng asset si Romualdez. Noong Marso, ibinenta niya ang kanyang 20% stake sa building agency na EEI Company sa CEO nito na si Henry Antonio, sa pamamagitan ng isang administration buyout. Pagsapit ng Oktubre, kinuha na ng EEI — isang kinikilalang building at engineering firm — ang kompanyang nagmamay-ari ng nagsarang POGO hub na Island Cove sa Kawit, Cavite.

Paglipat na mas mababa sa halaga ng ari-arian

Malayo ang $1 na binanggit sa quitclaim deed sa tunay na halaga ng property, batay sa opisyal na rekord ng US at sa mga maykayang residente sa komunidad.

Sa evaluation nitong 2025, nagkakahalagang $2.244 milyon (P130.5 milyon) ang property.

Tinatayang $971,500 (P56.5 milyon) ang halaga ng lupa, habang $1.268 milyon (P73.8 milyon) naman ang colonial-style na bahay, na itinayo mga bandang 1930. Could dalawang palapag ang bahay, might 10 kuwarto, kabilang ang apat na silid-tulugan. Nakuha ito ni Romualdez noong 1988 sa halagang $650,000.

Matatagpuan ang property sa Dover, isang mayamang bayan sa Norfolk County, Massachusetts.

Batay sa per capita revenue, nangunguna ang Dover sa mga pinakamayayamang bayan sa estado. Tinatayang $250,000 (P14.5 milyon) ang median family revenue noong 2024, ayon sa US Census Bureau. Nasa $1.74 milyon (P101.24 milyon) ang median worth ng mga bahay sa Dover, ayon sa property web site na Zillow.

Mahigit-kumulang sa 48 kilometro, o 35 minutong biyahe, ang layo ng property mula Boston. Mga 32 kilometro rin ito, o 30 minuto, mula sa Harvard College, kung saan nag-donate siya umano ng humigit-kumulang P117 milyon ($2 milyon) noong 2023 para pondohan ang kauna-unahang Filipino language course ng unibersidad.

Koneksiyon ng AMMY INC kay Romualdez

Hindi lang ang agwat ng halagang $1 na nasa deed at ang tunay na halaga ng property ang kakaiba sa transaksiyon. Could interesanteng background din ang kompanyang tumanggap ng property ni Romualdez.

Ayon sa quitclaim deed, ang purchaser na AMMY INC. ay isang “company organized underneath the legal guidelines of Delaware and registered as a overseas company with the Secretary of the Commonwealth Companies Division.”

Ipinapakita ng mga rekord ng Delaware na nabuo lang ang AMMY INC. noong Hunyo 20, 2024. Ipinakita rin ng deed na ang rehistradong mailing deal with ng AMMY INC. — batay sa Google Maps — ay isang dalawang-palapag na bahay sa isang residential space.

Ang registered agent ng AMMY INC. ay ang “THE CORPORATION TRUST COMPANY” o CT Company, isang kompanyang nakabase sa US na tumutulong sa mga indibiduwal at entity upang magtatag ng mga korporasyon.

Could hawak din ang AMMY INC. na certificates of registration bilang overseas company, na inihain sa Massachusetts noong Mayo 28, 2025 lang. Nakatala sa certificates ang parehong registered agent, ang CT Company.

Dalawang indibiduwal ang pinangalanan sa submitting na ito ng AMMY INC: isang nagngangalang “Andrew On line casino” bilang presidente at si Ma. Cristina Giori bilang secretary. Nasa Woodside, New York, ang nakalistang enterprise deal with nila — nasa Queens ang Woodside, na might pinakamalaking konsentrasyon ng Filipino-People sa New York Metropolis. Kapareho nito ang deal with sa Woodside ng isang journey company na pagmamay-ari ng Filipino-People, batay sa mga larawang naka-post sa public social media pages ng ahensiya.

Could isang “Andrew Patrick R. Casiño” rin na kasapi ng board of administrators ng Benguet Company, na pag-aari ng pamilya Romualdez. Ayon sa kanyang profile, pumasok siya sa Benguet Corp. bilang director noong Hunyo 2020. Isa siyang litigation lawyer “with 25-year work expertise as a training lawyer in New York State” sa iba’t ibang larangan, kabilang ang usaping batas ng Pilipinas at actual property, at iba pa.

Sa lawyer registration ni Casiño sa Unified Court docket System ng New York na nahanap ng Rappler, maraming impormasyon na tugma sa kanyang profile sa Benguet Corp. at sa mga submitting sa Securities and Trade Fee sa Pilipinas. Kasama rito ang buong pangalan niya, regulation college, at taon ng admission niya sa New York Bar. Tumutugma rin ang rehistradong deal with niya sa New York sa deal with na nakalista sa mga registration paper ng AMMY INC sa Massachusetts.

Magkapareho ang mga pirma ni Casiño sa SEC submitting at dokumento ng AMMY INC.

Sa karagdagang pagsisiyasat, nakita ring kasama ni Romualdez si Casiño sa Upsilon Sigma Phi. Ipinapakita ng isang picture gallery na tampok ang mga alumni ng Upsilon, ang kanyang pangalan at larawan. Sinabing isa siyang “Davao-born, New York-based lawyer.” Kinilala rin siya bilang kasapi ng Upsilon sa isang Fb publish noong Marso 2016 ng Division of Overseas Affairs.

Sinubukang kontakin ng Rappler si Casiño noong Oktubre 16 sa pamamagitan ng publicly-listed e mail deal with ng kanyang regulation workplace sa New York at sa pamamagitan ng Benguet Company. Nag-follow up kami noong Oktubre 17, 20, at 21.

Nagpadala rin ang Rappler ng mga mensahe sa Viber at iMessages sa publicly-listed na cellphone quantity niya noong Oktubre 20 at 21. Ipinakita ng Viber na ilang beses siyang on-line matapos maipadala ang mga mensahe. Ia-update namin ang artikulong ito kapag nakatanggap kami ng tugon mula sa kanya.

Nabili noong 1988

Hindi lang ang mga bagong transaksiyon ang kontrobersiyal sa multi-million-dollar na property. Maaaring magbunsod din ng tanong ang mga naunang switch tungkol sa pagmamay-ari at kasaysayan ng property.

Naipasa sa pangalan ni Romualdez ang property sa Massachusetts noong 1988 sa halagang $650,000. Noong panahong iyon, halos P21 lang ang katumbas ng isang US greenback, ayon sa datos ng Bangko Sentral ng Pilipinas.

Ibig sabihin nito, nabili ng noo’y 25 anyos na si Romualdez ang property sa halagang P13.7 milyon.

Nangyari rin ang pagbiling ito dalawang taon matapos mapatalsik sa puwesto ang tiyuhin ni Romualdez na si yumaong diktador Ferdinand E. Marcos, pagkaraan ng mahigit dalawang dekada sa kapangyarihan. Sa panahong ito, naitayo na ang Presidential Fee on Good Authorities para mabawi ang ill-gotten wealth ng mga Marcos at mga crony nila.

Ayon sa deed noong 1988, ang property ay ibinenta kay Romualdez ng isang korporasyon, ang 114 Centre Road Inc. Nakatala sa dokumento ang isang Lydia C. Nicasio bilang presidente at treasurer ng korporasyon.

Nakasaad sa unang submitting papers ng korporasyon noong 1984 na clerk si Nicasio. Na-dissolve ito noong 1998.

Could isang Lydia Nicasio na kabilang sa maraming co-defendants sa kasong inihain ng PCGG laban sa relationship gobernador ng Leyte na si Benjamin “Kokoy” Romualdez, ama ni Martin at kapatid ni relationship first girl Imelda Marcos.

Maliit na ari-arian lang para kay Romualdez

Ang $2.44-milyon (P130.5-milyon) na property sa Dover, Massachusetts, ay isa lang sa ilang multi-million-peso property na iniuugnay kay Romualdez at sa kanyang pamilya. Naiugnay na sila sa maraming high-value property sa Pilipinas at sa ibayong-dagat nitong mga nakaraang taon.

Nasa P475.6 milyon ang internet value ni Romualdez, batay sa datos noong 2016, ang taon kung kailan huling naglabas sa publiko ang Home of Representatives ng mga abstract ng internet value ng mga miyembro nito.

Tinututukan muli ng pansin ang mga SALN sa gitna ng mga kontrobersiyang kaugnay ng mga proyektong pang-impraestruktura ng gobyerno. Inakusahan ng isang relationship safety guide ng nagbitiw na mambabatas na si Zaldy Co, isang kilalang kaalyado ni Romualdez, na private niya umanong inihatid ang mga maletang puno ng pera sa ilan sa mga tirahan ni Romualdez.

Iniulat na might isang supply sa bahay ng relationship Home speaker sa Forbes Park, Makati Metropolis, na umano’y might humigit-kumulang na 35 pirasong maleta, na bawat isa’y di umano’y naglalaman ng P48 milyon hanggang P50 milyon.

Nagbitiw si Romualdez bilang Home speaker noong Setyembre “matapos ang taimtim na pagninilay at pagdarasal” at “buo ang puso at might malinis na konsensiya,” sinabi niya sa Ingles. Dagdag pa niya na sa pagbibitiw niya, magagawa ng bagong-tatag na Unbiased Fee for Infrastructure (ICI) ang mandato nito “nang ganap at buong kalayaan — walang pagdududa, panghihimasok, at anumang impluwensiya.”

Unang humarap si Romualdez sa ICI noong Oktubre 14, at matapos ito, sinabi niyang wala siyang itinatago. Hiniling niya kalaunan na ipagpaliban ang ikalawang pagdinig sa ICI na nakatakda sana noong Oktubre 22, might naka-schedule umano siyang medical process.

Ano kaya ang susunod na hakbang ng pinsan ng Pangulo? – Rappler.com

*US$1 = P58